Taperingstrips als hulpmiddel voor verantwoord afbouwen van antidepressiva
Peter Groot and Jim van Os.
Antidepressivagebruikers die proberen te stoppen kunnen bij het afbouwen last krijgen van onttrekkingsverschijnselen die zo ernstig kunnen zijn dat stoppen helemaal niet lukt. Dat zorgt voor veel problemen en maakt dat een onbekend aantal mensen tegen hun zin onnodig lang antidepressiva blijven gebruiken.
Een door ons uitgevoerde observationele studie laat zien dat onttrekkingsverschijnselen kunnen worden tegengegaan door bij afbouwen gebruik te maken van afbouwmedicatie in taperingstrips. Gebruik van afbouwmedicatie maakt afbouwen makkelijker voor zowel de patiënt als de begeleidende arts. Uit onze studie blijkt dat veel meer patiënten dan voorheen erin slagen om hun antidepressiva op een goede manier af te bouwen. Of om de dosis daarvan op een verantwoorde manier te verlagen. Ook als eerdere afbouwpogingen waren mislukt.
Afbouwmedicatie
Afbouwmedicatie wordt verpakt in taperingstrips. Voor het gemak van de patiënt en omdat artsen hiermee gemakkelijk afbouwschema’s op maat kunnen voorschrijven. Een taperingstrip voor 4 weken bestaat uit 28 aan elkaar zittende plastic zakjes met in ieder zakje de medicatie voor één dag. De dagelijkse dosis in iedere zakje is zo gekozen dat die iedere dag een klein beetje lager of gelijk is aan die van de vorige dag. Behandelaars kunnen hiermee afbouwschema’s voorschrijven op maat van en in overleg met de patiënt. Dit staat bekend als shared decision making of ‘samen beslissen’. Afbouwen met alleen geregistreerde standaardmedicatie is op dit moment vaak heel moeilijk en in een aantal gevallen zelfs helemaal onmogelijk. Adviezen uit richtlijnen om geleidelijk en op maat van de patiënt af te bouwen kunnen hierdoor niet goed worden nagevolgd.
Het onderzoek
Voor ons onderzoek maakten we gebruik van 1121 vragenlijsten die waren ingevuld door mensen die afbouwmedicatie hadden gebruikt om het antidepressivum dat ze gebruikten af te bouwen. De meerderheid (75%, n=895) wilde helemaal afbouwen. Van hen had 62% (n=692) al eerder één of meerdere stoppogingen gedaan. Bijna iedereen (97%) had bij die eerdere afbouwpogingen last gehad van onttrekkingsverschijnselen, die door 49% als zeer ernstig werden beoordeeld (7 op een schaal van 1-7). De duur van het voorafgaande antidepressivagebruik varieerde van minder dan een jaar tot meer dan 30 jaar (mediaan: 2-5 jaar).
Afbouwen met en zonder afbouwmedicatie vergelijken
Aan alle patiënten werd gevraagd hoe het afbouwen was verlopen (op een schaal van 1-7; 1 = zeer goed; 7 = zeer slecht) en hoeveel last ze daarbij hadden gehad van onttrekkingsverschijnselen (1 = helemaal niet; 7 = zeer veel). Deze vragen werden ook gesteld over eerdere stoppogingen. Daardoor is het mogelijk om het voorkomen van en de ernst van onttrekkingsverschijnselen te vergelijken bij afbouwen met behulp van afbouwmedicatie en bij afbouwen zoals dat tot nu toe in de praktijk gebeurt.
De belangrijkste resultaten
De belangrijkste resultaten van het onderzoek zijn dat van de mensen die helemaal wilden stoppen, 71% (n=636) daar in slaagde. Mediaan gebruikten ze daarvoor 56 dagen (2 taperingstrips). Van de 21% (n=192) die niet volledig was gestopt, was 8% (n=67) nog aan het afbouwen. In 4% van de gevallen (n=39) was dat vanwege onttrekkingsverschijnselen. Misschien hadden deze mensen toch nog te snel afgebouwd. Bij 6% (n=53) was stoppen niet gelukt als gevolg van terugval (terugkomen van oude klachten zoals angst en depressie).
De resultaten van dit onderzoek maken aannemelijk dat van alle patiënten die al eerder zonder succes hebben geprobeerd om een antidepressivum af te bouwen, velen dat met behulp van afbouwmedicatie waarschijnlijk alsnog met succes zullen kunnen doen.
Afbouwmedicatie maakt samen beslissen mogelijk
Afbouwen op maat van de patiënt is heel belangrijk. Daarvoor is nodig dat arts en patiënt samen kunnen beslissen over de wijze waarop en de snelheid waarmee dat zal worden gedaan. Gebruik van afbouwmedicatie maakt dat praktisch mogelijk, leidt tot minder onttrekkingsverschijnselen en dat vergroot de kans op succesvol afbouwen. Het zorgt er ook voor dat het voor zowel de arts als voor de patiënt makkelijker wordt om onderscheid te maken tussen onttrekkingsverschijnselen en terugval. En dat is weer belangrijk om onterecht voorschrijven van antidepressiva te voorkomen en onnodig gebruik van antidepressiva tegen te gaan.
Andere medicijnen en andere gebruikers
De resultaten van dit onderzoek zijn ook relevant voor mensen die andere medicijnen gebruiken, zoals antipsychotica of benzodiazepines. Bijvoorbeeld voor mensen met psychose, omdat die vaak meerdere medicijnen gebruiken, waaronder antidepressiva. Het gebruik van afbouwmedicatie biedt nieuwe en betere mogelijkheden voor het onderzoeken van veilige manieren om de dosis aan te passen. Dat wil zeggen: om beter te kunnen zoeken naar de laagste effectieve dosis om het gewenste effect van een medicijn te hebben met zo weinig mogelijk bijwerkingen. Ook bij mensen die meerdere medicijnen tegelijk gebruiken en vooral bij medicijnen waarbij flexibele dosisverlaging op dit moment niet goed mogelijk is.
Dr. Peter C. Groot is onderzoeker/ervaringsdeskundige bij het User Research Center, Universiteit Maastricht, en vrijwilliger bij de Stichting Cinderella Therapeutics.
Prof.dr. Jim van Os is voorzitter Divisie Hersenen, Universitair Medisch Centrum Utrecht. Contact: p.c.groot@maastrichtuniversity.nl
Referenties
Antidepressant tapering strips to help people come off medication more safely
Peter C. Groot & Jim van Os. Psychosis, 2018, doi.org/10.1080/17522439.2018.1469163
Zie ook:
Tapering Strips Help People Discontinue Antidepressants
Madinamerica, 24 May 2018
Medicatie minderen kan beter
Medisch Contact 22 Maart 2018
Hallo Ik gebruik al 3 keer 4 oxaze per dahmg Kun hele die met de taperingsstrip de ontwikkelingsversschijnelen veel minder maken vooral de angst
————————————————————
LET OP:
Ik ben geen arts, maar onderzoeker en ervaringsdeskundige. U moet mijn antwoord daarom beschouwen als uitleg en mag dat niet opvatten als medisch advies. Als u basis van mijn antwoord een beslissing over uw behandeling wilt nemen, overleg daarover dan altijd met uw behandelaar en laat die ook deze email lezen.
————————————————————
Beste heer Durant, beste Joop,
Er zijn taperingstrips voor oxazepam. Uw behandelaar kan die aan u voorschrijven zodat u uw oxazapem geleidelijk af kunt bouwen.
Onder deze mail vindt u informatie over de taperingstrips. Wijs uw behandelaar hierop als die de taperingstrips nog niet kent.
Ik hoop dat u met dit antwoord geholpen bent en wens u succes bij het afbouwen van uw oxazepam,
Met vriendelijke groet,
Peter Groot
Dr. P.C. Groot
User Research Centre NL
UMC Utrecht
p.c.groot@umcutrecht.nl
http://www.taperingstrip.nl is een website van User Research Center NL
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
V R A G E N
over de ontvangst van recepten, aflevering, kosten en/of vergoeding door zorgverzekeraars kan ik niet beantwoorden. Om hierop zo snel mogelijk een antwoord te krijgen moet u een mailtje sturen naar tapering@regenboogapotheek.nl met daarin de vraag die u hebt. Vermeldt daarbij s.v.p. de volgende gegevens, voor zover die van toepassing zijn: uw naam, geboortedatum, BSN-nr, email-adres, tel.nr., naam medicijm, datum recept, woonplaats en naam van de voorschrijver, naam zorgverzekeraar
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
INFORMATIE OVER AFBOUWMEDICATIE
Informatie over afbouwmedicatie in taperingstrips is te vinden op http://www.taperingstrip.nl, informatie over voorschrijven en bestellen op http://taperingstrip.nl/voorschrijven-en-bestellen/. Onderaan op deze pagina staat de lijst van medicijnen waarvoor inmiddels taperingstrips beschikbaar zijn. Informatie over de prijs van afbouwmedicatie in taperingstrips vindt u onder een van de tabellen op het recept/bestelformulier.
INFORMATIE OVER VERGOEDING
Over de vergoeding van afbouwmedicatie is helaas nog steeds onduidelijkheid. Zorgverzekeraars DSW en ENO vergoeden afbouwmedicatie, andere zorgverzekeraars willen dat nog steeds niet doen. Op 20 juni vond over deze problemen in de Tweede Kamer een rondetafelgseprek plaats met leden vande vaste Kamercommissie van VWS. Het rondetafelgesprek kan hier worden teruggekeken. Na het rondetafelgesprek is aan Minister Bruins van VWS de volgende oproep gedaan:
WE ROEPEN MINISTER BRUINS OP OM ZO SNEL MOGELIJK EEN EINDE TE MAKEN AAN DE VERWARRING OVER DE VERGOEDING VAN AFBOUWMEDICATIE EN OM ERVOOR TE ZORGEN DAT AFBOUWMEDICATIE VANUIT HET BASISPAKKET ZAL WORDEN VERGOED AAN ALLE PATIËNTEN AAN WIE EEN BEHANDELAAR DEZE MEDICATIE OP BASIS VAN GEDEELDE BESLUITVORMING VOORSCHRIJFT.
Op de website van de Vereniging Afbouwmedicatie vindt u een voorbeeld voorbeeldbrief die u kunt gebruiken om aanspraak te blijven maken op vergoeding met terugwerkende kracht. U moet daarvoor de brief invullen, ondertekenen en aangetekend versturen naar uw zorgverzekeraar.
Achtergrondinformatie over het rondetafelsprek vindt u in het document: ‘Verantwoord afbouwen van medicijnen die onttrekkingsverschijnselen kunnen veroorzaken. Wat is daarvoor nodig?’ Meer informatie over taperingstrips is te vinden op http://www.taperingstrip.nl/artikelen-over/
Als uw zorgverzekeraar u de afbouwmedicatie zelf wil laten betalen, teken dan in ieder geval bezwaar aan en bewaar alle — bij voorkeur schriftelijke (laat u niet telefonisch afschepen) — correspondentie hierover met uw zorgverzekaar zorgvuldig. Als uw zorgverzekeraar u de afbouwmedicatie zelf wil laten betalen, teken dan in ieder geval bezwaar aan en bewaar alle (bij voorkeur schriftelijke) correspondentie hierover met uw zorgverzekaar zorgvuldig. Als u wilt helpen om te bereiken dat afbouwmedicatie vergoed gaat worden dan kunt u dat doen door deze informatie te delen met de Vereniging Afbouwmedicatie, die strijd voor de vergoeding daarvan.
U kunt ook overwegen om het afbouwen van uw medicatie nog even uit te stellen om in december over te stappen naar een zorgverzekeraar die afbouwmedicatie wel vergoed. Zorgverzekeraar DSW deed dat vanaf het begin en doet dat nog steeds. Laat uw huidige zorgverzekeraar dan s.v.p. ook weten waarom u overstapt.
Laatste ontwikkelingen:
Medisch Contact, 13 januari 2020: ‘Onderzoek de vooringenomenheid rond afbouwmedicatie’
http://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/onderzoek-de-vooringenomenheid-rond-afbouwmedicatie.htm
Medisch Contact, 17 januari 2020: SP wil duidelijkheid over ‘vooringenomenheid’ rond taperingstrips
https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/sp-wil-duidelijkheid-over-vooringenomenheid-rond-taperingstrips.htm
Medisch Contact, 24 januari 2020: ‘Geschillencommissie verkeerd geadviseerd over afbouwmedicatie’
http://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/geschillencommissie-verkeerd-geadviseerd-over-afbouwmedicatie-.htm
Medisch Contact, 7 februari 2020: ‘Bruins zaait mist over vergoeding taperingstrips’.
https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/bruins-zaait-mist-over-vergoeding-taperingstrips.htm
Medisch Contact, 9 april 2020: ‘Vereniging Afbouwmedicatie vraagt Van Rijn om snelle vergoeding’
http://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/vereniging-afbouwmedicatie-vraagt-van-rijn-om-snelle-vergoeding.htm
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
WILT U KLACHTEN (ONTTREKKINGSVERSCHIJNSELEN) WAAR U LAST VAN HEBT OF HEBT GEHAD BIJ HET AFBOUWEN VAN MEDICATIE ALS BIJWERKING MELDEN BIJ BIJWERKINGENINSTITUUT LAREB?
TOELICHTING: De problemen waar patienten bij afbouwen tegenaan lopen zijn niet zeldzaam, maar werden en worden in de praktijk echter vrijwel nooit gemeld. Daardoor denken nog te veel artsen en onderzoekers ten onrechte dat het met problemen bij afbouwen van medicijnen zoals antidepressiva allemaal wel meevalt. Zelfs in richtlijnen wordt tot nu toe ten onrechte die indruk gewekt. Om dat te veranderen is het belangrijk dat deze problemen zichtbaar worden. Als u van het doen van zo’n melding zelf niet profiteert dan zullen hopelijk anderen na u dat wel doen.
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –